Chris Niedenthal to fotograf legenda. Jego zdjęcia od lat są prezentowane na wystawach i w publikacjach. Wielkim wyzwaniem było więc wybranie blisko 200 kadrów z liczącego setki tysięcy zdjęć archiwum. Miałyśmy pokusę, by zrobić coś, czego jeszcze nie było, zaskoczyć publiczność. Jednak sam pomysł, by przekrojowo zaprezentować dorobek fotoreporterski Chrisa Niedenthala z minionych 50 lat, jest czymś, czego wcześniej nikt nie zrealizował.

Dokumentował działalność dwóch przyszłych laureatów Pokojowej Nagrody Nobla: Lecha Wałęsy i Michaiła Gorbaczowa. Laureat World Press Photo, współpracował z najważniejszymi światowymi magazynami – „Newsweek” i „Time”. Jego zdjęcia przedstawiające życie w krajach bloku wschodniego publikowane były m.in. w „Sternie”, „Geo”, „Der Spiegel” i „Paris Match”. Był jedynym zagranicznym fotoreporterem, który utrwalił pierwsze dni strajku w Stoczni Gdańskiej. Odkąd zaczął fotografować, najbardziej interesował go fotoreportaż. Nie chciał robić zdjęć studyjnych, artystycznych. Wolał dokumentować, a nie tworzyć nową rzeczywistość.

Zawsze profesjonalny i szczery, znał swoje ograniczenia. Nie robił zdjęć ze środka demonstracji i zadym. Nie dokumentował konfliktów zbrojnych. W jednym z wywiadów powiedział: „Nie uwieczniam dyktatorów, tylko skutki ich działań” (ironia losu – zdjęcie dyktatora, Jánosa Kádára, dało mu World Press Photo). Interesowało go przede wszystkim życie codzienne i zwykli ludzie. Tego rodzaju fotografie to wielka i fascynująca część jego archiwum. Być może dlatego, że kraj, w którym urodzili się jego rodzice, był tak inny od tego, w którym sam dorastał. Przemierzał Polskę z aparatem i fotografował sytuacje, które dla Polaków w tym czasie były zwyczajne – on jednak widział w nich coś niezwykłego.

Legitymacja korespondenta zagranicznego umożliwiała mu robienie zdjęć, które niewielu mogło wówczas wykonać. Rozpoczęta w 1978 roku współpraca z „Newsweekiem”, a potem z „Time”, była wielkim krokiem w jego karierze, dawała mu też nieograniczony dostęp do zachodnich kolorowych filmów wysokiej jakości. Znał język, miał samochód, brytyjski paszport i w każdej chwili mógł wyjechać z Polski, jednak tego nie zrobił. Dzięki temu w jego archiwum znajduje się niepowtarzalny reporterski zapis z Polski i krajów Europy Wschodniej lat 70. i 80.

Utrwalał go przede wszystkim na diapozytywach, popularnie nazywanych slajdami. To właśnie z tego trudnego w pracy materiału, który trzeba było starannie naświetlić, drukowane były zdjęcia w kolorowych magazynach. Niewywołany materiał wysyłał do redakcji w dokładnie opisanych kopertach. Redakcyjny laborant wywoływał diapozytywy czy negatywy, a fotoedytor wybierał klatki do druku. Efekty swojej pracy Niedenthal mógł zobaczyć dopiero w wydanym numerze magazynu, który przesyłała mu redakcja, a ze względu na opieszałość poczty czasami musiał czekać bardzo długo.

Choć pracował dla prestiżowych światowych magazynów, zawsze podkreśla, że robienia profesjonalnych zdjęć nauczył się od polskich fotografów, którzy stali się dla niego mistrzami w zawodzie.

Mamy nadzieję, że zechcą Państwo poznać nie tylko fotografie Chrisa Niedenthala, lecz także jego biografię. Konsekwentnie podążał własną drogą, umiał wykorzystać szanse dane przez los, stał się legendą fotoreportażu, a jednocześnie pozostał ciepłym i otwartym, skromnym człowiekiem.

Anna Brzezińska i Katarzyna Puchalska